แมวฉี่นอกกระบะ เชื่อว่าเป็นปัญหาหนักอกหนักใจของใครหลาย ๆ คนแน่ ๆ และยังเป็นหนึ่งในปัญหาที่เจ้าของขาดความเข้าใจแมวมากที่สุดจนนำมาสู่การทอดทิ้งแมวอีกด้วย ! จริง ๆ แล้วการปัสสาวะหรือการทำธุระนกกระบะทรายเป็นการพยายามสื่อสารอย่างหนึ่งของน้องแมว…เพราะเขาพูดไม่ได้ เขาเลยต้องการจะบอกอะไรเจ้าของสักอย่างในแบบของเขา มาชวนทำความเข้าใจน้องแมวไปพร้อม ๆ กันดีกว่า !
การปัสสาวะของแมวไม่ใช่แค่การปลดทุกข์เท่านั้น แต่เป็นกระบวนการ ‘สื่อสาร’ อย่างหนึ่งที่สำคัญมาก เพราะแมวเป็นสัตว์มีอาณาเขตของตัวเอง เป็นนักล่าที่ออกล่าเหยื่อเพียงลำพัง และยังรับบทผู้ถูกล่าอีกด้วย แมวจะออกล่าเหยื่อที่ขนาดตัวเล็กกว่าพวกมันเท่านั้น โดยเฉพาะพวกสัตว์ฟันแทะ ในขณะเดียวกันก็ต้องหลบหลีกนักล่าอื่น ๆ ที่มีขนาดตัวใหญ่กว่าอีกด้วย
ปัสสาวะของแมวจึงรับบทบาทหลากหลาย ดังต่อไปนี้
- บอกอาณาเขต ให้แมวตัวอื่นรับรู้ว่านี่คืออาณาเขตที่มีเจ้าของแล้ว
- บอกแมวต่างเพศ ว่ามีแมวหนุ่ม-สาวพร้อมผสมอยู่ตรงนี้
- บอกสัตว์อื่นที่อาจเป็นนักล่าคู่แข่งให้หลีกเลี่ยงไปซะ
- บอกมนุษย์ว่า ฉันไม่โอเค ฉันไม่ปกติ (โปรดช่วยเหลือฉันที!)
แมวฉี่นอกกระบะ จึงเป็นเรื่องละเอียดอ่อนมากกว่าที่หลายคนคิด เจ้าของส่วนใหญ่ไม่เข้าใจว่าการปัสสาวะนั้นสำคัญกับแมวอย่างไร ทำให้พวกมันมักถูกเข้าใจผิดว่า เอาแต่ใจ ประท้วง ต่อต้าน กวนอารมณ์มนุษย์ และมนุษย์เลือกที่จะทำโทษแมวมากกว่าการพยายามทำความเข้าใจ จนนำมาสู่ปัญหาพฤติกรรมอื่น ๆ ตามมา และทำลายความสัมพันธ์ระหว่างกันตามมา
อ่านเพิ่มเติม – ทำไมไม่ควร ทำโทษแมว
ประเภทการปัสสาวะของแมว
- ปัสสาวะปกติ : แมวปัสสาวะปกติในท่านั่งยอง มักจะกลบตามด้วยทราย-ดิน เพื่อกลบกลิ่นจากนักล่าหรือแมวตัวอื่น ๆ
- ปัสสาวะแบบสเปรย์ (Urine marking/Urine spray) : แมวจะปัสสาวะในท่ายืนหันหลังใส่พื้นผิวในแนวดิ่ง ปัสสาวะจะทิ้งร่องรอยไว้ในพื้นผิวนั้น ปริมาณปัสสาวะอาจออกมาเพียงเล็กน้อยก็ได้
สาเหตุ แมวฉี่นอกกระบะ
1. เป็นสัญญาณความเจ็บป่วย
ให้เจ้าของนึกถึงเป็นข้อแรกเสมอ การที่ แมวฉี่นอกกระบะ คือ พฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป นี่อาจเป็นสัญญาณความเจ็บป่วยที่สำคัญ หากแมวมีลักษณะปัสสาวะผิดปกติ ท่าทาง รวมถึงระยะเวลาการเข้าห้องน้ำผิดปกติ และมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย หรือเจ้าของไม่มั่นใจว่าน้องแมวสบายดีหรือไม่ แนะนำให้พาไปพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจหาความผิดปกติเสียก่อน
การตรวจพบความเจ็บป่วยได้ไวเท่าไหร่ ก็ยิ่งทำให้แมวได้รับการักษาที่รวดเร็วและทันท่วงทีมากขึ้น แมวก็จะมีโอกาสหายขาดจากโรคนั้น ๆ เร็วยิ่งขึ้น
อย่ารอให้โรคดำเนินไปไกลหรือรอให้อาการหนักจนเกินแก้ ผลการรักษาอาจไม่ดีเท่าที่ควร และยิ่งมีค่าใช้จ่ายที่สูงมากขึ้นตามไปด้วย
2. เรื่องของกระบะทรายและทรายแมว
อุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องต่อการที่แมวมีพฤติกรรมฉี่นอกกระบะ อย่างกระบะทราย และทรายแมวนั้น ย่อมส่งผลต่อแมวโดยตรงอย่างแน่นอน เจ้าของควรตรวจสอบ สังเกต และศึกษาลักษณะนิสัย รวมถึงความชอบของแมวตัวเองให้ดี แมวแต่ละตัวมีความชอบแตกต่างกันออกไป ควรปรับให้เหมาะสมกับแมวของเรา
ปัญหาจากกระบะทรายและทรายแมวที่พบบ่อย
- กระบะทรายไม่สะอาด ทำความสะอาดน้อยครั้งจนเกินไป : แมวเป็นสัตว์รักความสะอาด และยังมีอาณาเขตของใครของแมว ดังนั้นแมวบางตัวจะไม่ยอมใช้กระบะที่ผ่านการใช้แล้ว…แม้จะเป็นมูลของตัวเองก็ตาม
- ขนาดกระบะทรายเล็กเกินไป แมวหมุน/กลับตัวไม่ถนัด
- แมวไม่ชอบรูปทรงของกระบะทราย : แมวบางตัวก็ไม่ชอบเข้าห้องน้ำอัตโนมัติ บางตัวไม่ชอบกระบะปิด บางตัวก็ไม่ชอบกระบะเปิด ขึ้นอยู่กับความชอบของแมว
- วางกระบะทรายในที่ไม่เหมาะสม : วางในที่เสียงดัง วางในที่เข้าถึงได้ยากหรือเป็นที่ที่แมวไม่ค่อยใช้ชีวิตในบริเวณนั้น (เช่น ห้องน้ำคน)
- จำนวนกระบะทรายน้อยเกินไป ไม่มีกระบะทั่วบริเวณบ้าน วางกระจุกในที่ใดที่หนึ่งมากเกินไป
- แมวไม่ชอบชนิดของทรายแมว กลิ่นทรายฉุนเกินไป
- ใส่ทรายแมวน้อยหรือเยอะเกินไป
3. แมวมีภาวะติดสัด
หากแมวสเปรย์เพราะสาเหตุนี้ การทำหมันสามารถช่วยแก้ไขได้ แต่หากแมวสเปรย์บ่อย ๆ จนติดเป็นนิสัย แม้ทำหมันแล้วก็อาจไม่สามารถหยุดพฤติกรรมสเปรย์ได้นะ !
ปัจจุบันการทำหมันในประเทศไทยสามารถทำได้ตั้งแต่อายุ 5-6 เดือนเป็นต้นไป โดยควรได้รับวัคซีนครบเสียก่อน การทำหมันก่อนแมวมีภาวะติดสัด จะช่วยลดโอกาสการเกิดพฤติกรรมสเปรย์หรือ แมวฉี่นอกกระบะ ได้ ทั้งยังช่วยปัญหาพฤติกรรมอื่น ๆ และช่วยป้องกันโรคทางระบบสืบพันธุ์ได้อีกด้วย
อ่านเพิ่มเติม – ทำหมันแมว…ทำไมควรทำหมัน?
4. แสดงอาณาเขต
แมวเป็นสัตว์นักล่า ที่ออกล่าเหยื่อเพียงลำพีง และมีอาณาเขตเป็นของตัวเอง โดยธรรมชาติแล้วแมวไม่แบ่งอาณาเขตกัน แม้ว่าแมวจะกลายมาเป็นแมวบ้านไม่ต้องออกล่าเหยื่อเองแล้ว แต่สัญชาตญาณเหล่านี้ก็ยังคงอยู่ ไม่สามารถลบล้างหรือทำให้หายไปได้
ดังนั้นไม่ว่าจะเป็นแมวแปลกหน้าที่แวะเวียนมานอกบ้าน หรือแม้แต่สัตว์นักล่าประเภทอื่น ก็สามารถทำให้แมวรู้สึกไม่ปลอดภัย รู้สึกว่าอาณาเขตบ้านอันแสนสงบสุขกำลังถูกคุกคามได้ทั้งนั้น แมวจึงสเปรย์เพื่อเตือนแขกแปลกหน้า และเพื่อให้ตนเองรู้สึกปลอดภัยขึ้น ทำให้บ้านของเขามีกลิ่นของเขาที่ชัดและแรงขึ้น รวมกับจะป่าวประกาศให้โลกรู้ว่า…นี่คือบ้านของฉัน!
5. มีปัญหาระหว่างแมว
เป็นหนึ่งในปัญหาที่พบบ่อยเป็นอันดับต้น ๆ ของบ้านที่เลี้ยงแมวหลายตัว แม้แมวจะเป็นสัตว์มีอาณาเขตและเป็นนักล่าที่ล่าเหยื่อเพียงลำพัง แต่แมวก็สามารถอยู่รวมกลุ่มกันได้ หากมี ‘ทรัพยากร’ เพียงพอ กล่าวคือมีแหล่งอาหาร มีอาณาบริเวณมากพอที่จะแบ่งปันและสร้างอาณาเขตร่วมกันได้ แมวที่ยอมรับเป็นกลุ่มเดียวกัน จะมีการสร้างกลิ่นประจำกลุ่มร่วมกัน (Mutual scent) เพื่อใช้บ่งบอกว่า แมวตัวไหนอยู่กลุ่มเดียวกัน และตัวไหนคือผู้บุรุก
พฤติกรรมสเปรย์อันเนื่องมาจากปัญหาระหว่างแมวที่พบบ่อย
- ทรัพยากรไม่เพียงพอ : ทั้งแหล่งอาหาร ของใช้ ของเล่น และเวลาจากเจ้าของ
- มีแมวที่ไม่ได้ยอมรับเป็นกลุ่มเดียวกันตั้งแต่ต้นที่เริ่มอยู่ด้วยกัน
แมวที่กลายมาเป็นแมวบ้าน ก็ยังใช้ลักษณะการสร้างอาณาเขตกลุ่มอยู่ หากในบ้านมีแมวที่ไม่ถูกยอมรับเข้ากลุ่มและยังต้องอาศัยอยู่รวมกัน ย่อมทำให้เกิดความเครียดระหว่างแมวสองกลุ่มนี้ขึ้นได้ และนำมาสู่การทะเลาะเบาะแว้ง เมื่อแมวเครียด…แมวจึงมีพฤติกรรมฉี่นอกกระบะตามมา เพื่อสื่อสารและแย่งชิงอาณาเขตกัน
- แมวถูกรังแกจากแมวตัวอื่นไม่ให้เข้าถึงทรัพยากร
มักจะเกิดจากการจัดวางทรัพยากรไม่เหมาะสม เอาทรัพยากรชนิดเดียวกันวางกองรวมในบริเวณเดียวกันมากเกินไป ขาดการกระจายทรัพยากรอย่างทั่วถึง และมักพบปัญหาทรัพยากรไม่เพียงพอร่วมด้วย
จะเห็นได้ว่า การเตรียมทรัพยากรให้พร้อม และการแนะนำแมวเมื่อพาแมวตัวใหม่เข้าบ้านจึงสำคัญมาก เพื่อหลีกเลี่ยงความเครียดและปัญหาความขัดแย้งระหว่างแมวในระยะยาว และเจ้าของควรหมั่นสังเกตพฤติกรรม-ความสัมพันธ์ของแมวแต่ละตัวอย่างสม่ำเสมอ เมื่อมีปัญหาก็ไม่ควรปล่อยผ่าน ไม่ปล่อยปัญหาเรื้อรังจนเกินเยียวยา
6. แมวสูงอายุ
แมวสูงอายุมักมีโรคข้อเสื่อม กระดูกไม่แข็งแรง และมวลกล้ามเนื้อลดลงจากวัยหนุ่มสาว ทำให้ขยับร่างหายลำบากขึ้น กระบะทรายที่เคยใช้อยู่เดิมอาจไม่สามารถปีนเข้าได้ไหว หรือแม้แต่อาจมีโรคทางสมองบางประการ ล้วนส่งผลให้แมวสูงอายุมีพฤติกรรมปัสสาวะนอกกระบะทรายได้
7. แมวรู้สึกไม่ปลอดภัย
แมวเป็นสัตว์ที่ชอบทำอะไรเดิม ๆ ชอบสิ่งที่คาดเดาได้ ชอบกิจวัตรประจำวันของตนเองเป็นอย่างมาก ดังนั้นไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลงเล็กน้อยเพียงใด ก็ส่งผลให้แมวรู้สึกผิดปกติ-รู้สึกไม่ปลอดภัยได้ ตั้งแต่เรื่องเล็ก ๆ อย่างการเปลี่ยนเวลาให้อาหาร โดนเจ้าของงดอาหารเปียก ไปจนถึงเรื่องใหญ่ ๆ อย่างการย้ายบ้าน หรือแม้แต่คนในบ้านหายไป
…อะไรก็ตามที่ผิดแปลกไปจากเดิม สามารถเป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้ แมวฉี่นอกกระบะ ได้ทั้งนั้น
สรุป
ปัสสาวะของแมวมีความสำคัญต่อแมวอย่างยิ่ง ทั้งเป็นการสื่อสารต่อแมวตัวอื่น และนักล่าคู่แข่ง และยังเป็นการแสดงอาณาเขตที่ทำให้ตัวของแมวเองสบายใจอีกด้วย ปัญหา แมวฉี่นอกกระบะ จึงเป็นปัญหาซับซ้อน มีหลายสาเหตุที่สามารถเกิดขึ้นได้ เจ้าของควรสังเกตพฤติกรรม ปัญหาระหว่างแมว และอย่าลืมละเลยเรื่องโรคภัยไข้เจ็บของแมวซึ่งเป็นอีกหนึ่งสาเหตุสำคัญที่พบบ่อยอีกด้วย
© All Rights Reserved.